Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu’na bağlı İş Müfettişlerinin işyerlerinde yaptıkları inceleme ve denetimleri sonucunda düzenledikleri teftiş raporları doğrultusunda teftiş sonuçlarını zaman zaman raporlar halinde yayımlıyor.
Aslında İş Müfettişlerinin yaptıkları tespitler çalışanların en çok şikayette bulundukları konularla da uyumluluk gösteriyor. (Bkz. Çalışanların SGK ve İŞKUR’a En Çok Şikayette Bulundukları Konular) Öte yandan kıdem tazminatı da çalışanların en çok ihlal edilen hakları arasında yer almakla birlikte, kıdem tazminatı konusu çalışan kişi işten ayrıldığında gündeme gelen bir konu olduğundan, aşağıda ise çalışma sırasında ihlal edilen haklar yer aldığından, kıdem tazminatı konusuna değinilmemiştir.
İşyerlerinde çalışma koşullarının iyileştirilmesi amacıyla yapılan programlı teftişler sonucunda düzenlenen raporlara göre çalışanların işverenler/işyerleri tarafından en çok ihlal edilen hakları şunlar;
– Ücretleri süresi içinde kasten ödememek veya eksik ödemek. (Bkz. İşveren Ücret Ödemesini En Fazla Kaç Gün Geciktirebilir ?)
– Zorunluluk kapsamına girdiği halde ücretleri banka yoluyla ödememek. (Bkz. Ücretlerin Banka Kanalı İle Ödenme Zorunluluğu)
– Ücret hesap pusulası düzenlememek. (İş Kanununun 37 nci maddesi uyarınca işveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır.)
– Fazla mesai yaptırıldığı halde fazla mesai ücretini ödememek veya eksik ödemek. (Bkz. Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır ?)
– Yılda 270 saatin üzerinde fazla mesai yaptırmak. (İş Kanunun 41 inci maddesi uyarınca Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamaz.)
– Fazla mesai yaptırılmaması gereken işçilere fazla mesai yaptırmak. (Bkz. Fazla Mesai Yaptırılamayacak İşçiler)
– Fazla mesai sürelerini gösteren belge düzenlememek.
– Fazla sürelerle yapılacak çalışmalarda işçinin onayını almamak. (Bkz. Fazla Mesai İçin İşçinin Onayı Gerekir mi ?, Fazla Çalışma İle Fazla Sürelerle Çalışma Arasındaki Fark Nedir ?)
– İşçiye hak ettiği serbest zamanı 6 ay içerisinde kullandırmamak veya eksik kullandırmak. (Fazla Çalışmada Ücret Yerine İzin Kullanılabilir mi ?)
– Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işçinin onayını almadan çalıştırmak. (İş Kanunun 44 üncü maddesi uyarınca ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gerekir.)
– Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçilere fazladan ödenmesi gereken ücreti ödememek. (Bkz. İşçi Ücretlerinin Zamlı Ödenmesini Gerektiren Durumlar)
– Yedi günlük zaman dilimi içerisinde en az 24 saat dinlenme (hafta tatili) vermemek. (Bkz. Hafta Tatili Hakkında Bilinmesi Gerekenler)
– Çalışılmış gibi sayılan günleri hafta tatili ücretine hak kazanmada saymamak. (Bkz. Çalışılmadığı Halde Günlük Çalışma Süresinden Sayılan Haller)
– Çalışılmayan hafta tatili günü için ücret ödenmesi gerektiği halde ödememek. (Bkz. İşveren Hangi İzinlerde İşçiye Ücret Ödemek Zorundadır ?)
– Çalışanların yıllık ücretli izin hakkına ve izin sürelerine uymamak, yıllık izni kullandırmamak veya eksik kullandırmak. (Bkz. İşçinin İzin Hakları – Ücretli ve Ücretsiz İzinler – İzin Verilmesi Zorunlu Durumlar – İzin Süreleri)
– Yıllık ücretli izne hak kazanma döneminin hesabını düzgün yapmamak.
– Yıllık ücretli izni Kanuna aykırı şekilde bölmek.
– Kullandırılan yıllık izinlerle ilgili kayıt tutmamak. (Bkz.Yıllık Ücretli İzin Kayıt Formu)
– Yıllık izin ücretini ödememek veya eksik ödemek. (İş Kanununun 57 nci maddesi uyarınca işveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.)
– Çalışma koşullarına ilişkin belgeyi vermemek. (İş Kanununun 8 inci maddesi uyarınca; yazılı iş sözleşmesi yapılmayan hallerde işveren işçiye en geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür.)
– İşten ayrılan işçiye çalışma belgesi vermemek, verilen belgeye gerçeğe aykırı bilgiler yazmak. (İş Kanunun 28 inci maddesi gereğince; işten ayrılan işçiye, işveren tarafından işinin çeşidinin ne olduğunu ve süresini gösteren bir belge verilmesi zorunludur.)
– Engelli ve eski hükümlü çalıştırma yükümlülüğüne uymamak. (Bkz. Engelli – Eski Hükümlü – Terörle Mücadelede Yaralananları Çalıştırma Zorunluluğu – Teşvik ve Cezalar)
– Kanun ve yönetmeliklerdeki çalışma sürelerine uymamak. (Bkz. Haftalık ve Günlük Çalışma Süresi Kaç Saattir ?)
– Günlük çalışma sürelerini belgelememek, çalışma saatlerini işçilere duyurmamak.
– Haftalık çalışma saatlerinin değişiklik gösterdiği işyerlerinde denkleştirme esaslarına aykırı davranmak. (Bkz. Haftalık Çalışma Süresinde Denkleştirme Esası Nedir ?)
– İşçilere ara dinlenmesi kullandırmamak veya eksik kullandırmak. (Bkz. Günlük Ara Dinlenme Süreleri Ne Kadardır ?)
– İşçileri geceleri 7,5 (yedibuçuk) saatten fazla çalıştırmak. (İş Kanununun 69 uncu maddesi uyarınca işçilerin gece çalışmaları yedibuçuk saati geçemez.)
– Çocukları çalıştırma yaşına ve çalıştırma yasaklarına uymamak. (Bkz. Çalıştırma Yaşı ve İş Kanunundaki Çalıştırma Yasakları – Çocuk ve Kadınların Çalıştırılamayacakları İşler)
– İşçi özlük dosyasını düzenlememek. (Bkz. İşçi Özlük Dosyası)
– Vardiyalı çalışma ile ilgili kurallara uymamak, vardiya değişimlerini düzğün yapmamak. Vardiya listesi oluşturmamak ve işyerinde ilan etmemek. (Bkz. Vardiyalı Çalışmalarda Uyulması Gereken Kurallar)
– Çalışanları hileli olarak taşeronun (alt işverenin) işçisi gibi göstermek.
– İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili hükümlere uymamak. (Bkz. İşverenin İş Güvenliği Konusundaki Yükümlülükleri Nelerdir ?) (isvesosyalguvenlik.com).
Kaynak : http://www.isvesosyalguvenlik.com